Zmiany w przedawnieniu roszczeń

Z dniem 9 lipca 2018 roku wejdzie w życie ustawa nowelizująca z dnia 13 kwietnia 2018 roku, dotycząca przede wszystkim istotnych zmian w przedmiocie przepisów uregulowanych dotychczas w Kodeksie cywilnym.

Zasadnicze zmiany w Kodeksie cywilnym zostaną wprowadzone w zakresie przedawnienia roszczeń, które w sposób obiektywny ulegną znacznemu skróceniu. Zgodnie z treścią nowelizacji, nowe terminy przedawnienia będą wynosiły 6 lat (w miejsce obecnie obowiązujących 10 lat), natomiast termin przedawnienia dla roszczeń okresowych czy też roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej pozostanie bez zmian i w dalszym ciągu będzie wynosił 3 lata.

Zmianie ulegnie także sposób liczenia biegu okresu przedawnienia, tj. zgodnie z brzmieniem przepisu art. 118 Kodeksu cywilnego z dniem 9 lipca 2018 roku, „(…) koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata”. Zatem w odniesieniu do wszystkich terminów przedawnienia nie krótszych niż okres dwóch lat, koniec terminu przedawnienia będzie przypadał zawsze na koniec roku kalendarzowego.

Powyższe zmiany oznaczają w praktyce, iż – co do zasady – wszelkie cywilnoprawne roszczenia majątkowe, oczywiście poza roszczeniami okresowymi (np. z tytułu renty czy też świadczenia alimentacyjnego) oraz w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą (np. roszczenia przysługujące przedsiębiorcom), będę ulegały przedawnieniu szybciej, niż ma to miejsce dotychczas, bowiem z upływem 6 lat. Tym samym wskazać należy, iż skróceniu ulegną terminy przedawnienia roszczeń dotyczące przede wszystkim konsumentów, czyli osób fizycznych nabywających różne usługi czy też świadczenia wyłącznie na własny użytek.

Natomiast co się tyczy terminów przedawnienia roszczeń przewidzianych w pozostałych przepisach Kodeksu cywilnego, tj. przedawnienie roszczeń z umowy sprzedaży, umowy o dzieło czy też umowy pożyczki, pozostają one bez zmian i w dalszym ciągu roszczenia te mogą być dochodzone zgodnie z obowiązującymi dotychczas przepisami prawa. Jedyna zmiana została wprowadzano w aspekcie terminu przedawnienia roszczenia o usunięcie wady bądź wymianę rzeczy sprzedanej na wolną od wad., tj. art. 568 § 2 Kc. W tym zakresie okres przedawnienia na gruncie nowelizacji w przypadku konsumentów, nie może ulec przedawnieniu wcześniej niż okresy wskazane w § 1 art. 568 Kc zdanie 1, tj. „Sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada fizyczna zostanie stwierdzona przed upływem dwóch lat, a gdy chodzi o wady nieruchomości – przed upływem pięciu lat od dnia wydania rzeczy kupującemu”.

Nowelizacja Kodeksu cywilnego z dnia 9 lipca 2018 roku wiąże się także z dodatkowymi wymogami formalnymi przewidzianymi na gruncie Kodeksu postępowania cywilnego, w związku ze składaniem pozwu. Otóż zgodnie z treścią art. 187 § 1 pkt 1 ¹, pozew będzie musiał zawierać dodatkową informację dotyczącą oznaczenia daty wymagalności roszczenia w sprawach, w których dana osoba będzie dochodziła jego zapłaty. Innymi słowy, po dniu 9 lipca 2018 roku pozew składany do sądu powinien uwzględniać datę, kiedy dochodzone przez stronę postępowania roszczenie stało się wymagalne (tj. wskazanie daty, kiedy upłynął termin płatności za dane świadczenie, w sytuacji gdy dłużnik w dalszym ciągu nie uregulował należności na rzecz wierzyciela). Jest to zmiana o tyle istotna, że już na wstępie, w przypadku sporu z konsumentem, sąd samodzielnie dokona stosownych wyliczeń i w razie ustalenia, że roszczenie o zapłatę wskazane w pozwie uległo przedawnieniu, oddali powództwo. W pozostałych przypadkach informacja zawarta w pozwie o dacie wymagalności roszczenia w sposób obiektywny może także umożliwić potencjalnym dłużnikom łatwiejsze powołanie się na zarzut przedawnienia przed sądem i w konsekwencji uchylenie się od odpowiedzialności prawnej w tym zakresie.

Na koniec wskazać należy jeszcze, iż do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy (tj. 9 lipca 2018 roku) i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych, stosuje się od dnia wejścia w życie ustawy przepisy ustawy nowej, w brzmieniu nadanym ustawą co oznacza, że do takich roszczeń będą miały zastosowanie nowe okresy przedawnienia, tj. okres 6 – letni. Jeśli termin przedawnienia był krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem wejścia w życie ustawy. W przypadku przedawnienia, którego bieg rozpocząłby się przed dniem wejścia w życie nowelizacji, a termin przedawnienia upływałby wcześniej niż wynikałoby to ze znowelizowanych przepisów to przyjmuje się, że przedawnienie następuje z terminem wcześniejszym.

Natomiast co się tyczy konsumentów, do przysługujących im roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy (tj. 9 lipca 2018 roku) i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych, stosuje się przepisy dotychczasowe (tj. 3 bądź 10 lat). Roszczenia przedawnione przysługujące przeciwko konsumentowi, co do których do dnia wejścia w życie ustawy nie podniesiono zarzutu przedawnienia, podlegają z tym dniem skutkom przedawnienia określonym w ustawie zmienianej, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, przewidującą krótszy okres przedawnienia.

W konsekwencji powyższego celem podsumowania wskazać należy, iż co do zasady roszczenia wymagalne za lata 2015 -2018 będą podlegały, nie 10-letniemu, a 6-letniemu okresowi przedawnienia. Tytułem przykładu wystarczy wskazać, iż jeśli dane roszczenie stało się wymagalne w dniu 6 maja 2010 roku, to ulegnie przedawnieniu w dniu 6 maja 2020 roku. Podczas gdy roszczenie zaciągnięte w dniu 16 czerwca 2016 roku, przedawni się już z upływem 6 lat i to ze skutkiem na koniec roku kalendarzowego, tj. z dniem 31 grudnia 2024 roku.

Dlatego też istotnym jest – z punktu widzenia wierzyciela dochodzącego zapłaty konkretnej sumy pieniężnej od dłużnika przed sądem – uwzględnienie terminu zmian w przepisach prawnych, które determinują właściwe postępowanie przed sądem oraz wymogi prawidłowo sporządzonego pozwu o zapłatę, a co w konsekwencji prowadzić może ostateczne do wygranego procesu.